شیر گازی استیل - شیر توپی یا گازی شیرهایی با حرکت چرخشی می باشند که در آنها از مجرابندی که به شکل کروی می باشد استفاده می شود. که این مجرابند ها برای باز و بسته کردن جریان مورد استفاده قرار می گیرد.
شیر گازی استیل یکی از پرکاربردترین شیرآلات صنعتی است که در سیستم‌های لوله‌کشی، تأسیسات ساختمانی و صنایع مختلف برای قطع و وصل جریان گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع شیر به دلیل ساختار مقاوم و استفاده از استنلس استیل (Stainless Steel) در ساخت بدنه و اجزای اصلی، طول عمر بالایی دارد و در محیط‌های خورنده، دمای بالا و شرایط کاری سخت عملکرد مطمئن ارائه می‌دهد. در این مقاله به‌طور کامل با شیر گازی استیل، انواع آن، کاربردها، مزایا، استانداردها و نکات مهم هنگام خرید آشنا می‌شویم. همچنین یک جدول مقایسه‌ای و بخش پرسش و پاسخ برای راهنمایی بهتر شما ارائه شده است.
شیر گازی استیل (Stainless Steel Ball Valve) نوعی شیر قطع و وصل جریان است که درون آن یک توپ توخالی (Ball) قرار دارد. این توپ با چرخش ۹۰ درجه‌ای امکان باز یا بسته کردن سریع جریان گاز یا مایع را فراهم می‌کند. جنس بدنه این شیرها معمولاً از استیل ضدزنگ 304 یا 316 است که مقاومت بالایی در برابر خوردگی و فشار دارد.
انتخاب شیر گازی استیل به‌جای شیرهای برنجی یا چدنی به دلایل زیر است:
مقاومت بالا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی
طول عمر طولانی حتی در شرایط سخت
امکان استفاده در دما و فشار بالا
ایمنی بیشتر در خطوط انتقال گاز و مایعات
بهداشت مناسب برای صنایع غذایی و دارویی
شیر گازی استیل یک‌تکه (One Piece): قیمت پایین‌تر، مناسب برای فشارهای معمولی.
شیر گازی استیل دو‌تکه (Two Piece): رایج‌ترین مدل، تعویض و تعمیر راحت‌تر.
شیر گازی استیل سه‌تکه (Three Piece): مناسب برای صنایع حساس، امکان باز و سرویس کردن بدون جداسازی کامل از خط لوله.
دنده‌ای (Threaded): برای سایزهای کوچک و مصارف عمومی.
فلنجی (Flanged): برای خطوط صنعتی با فشار و قطر بالاتر.
جوشی (Butt Weld / Socket Weld): برای سیستم‌های فشار بالا و پایدار.
استیل 304: متداول و مقرون‌به‌صرفه.
استیل 316: مقاوم‌تر در برابر اسید، کلر و محیط‌های خورنده.
شیر گازی استیل معمولاً طبق استانداردهای بین‌المللی زیر تولید می‌شود:
API 608 و API 6D برای طراحی و تست
ASME B16.34 برای فشار و دما
DIN و ISO برای ابعاد و کیفیت
سایزهای رایج از ۱/۴ اینچ تا ۱۲ اینچ در بازار ایران موجود است. برای سایزهای بالاتر معمولاً تولید سفارشی انجام می‌شود.
شیر گازی استیل در صنایع مختلف کاربرد گسترده دارد:
خطوط انتقال گاز شهری و صنعتی
صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی
سیستم‌های آب و بخار
صنایع دریایی و شیمیایی
قطع و وصل سریع جریان (Quarter Turn)
نشتی بسیار کم
قابلیت استفاده در فشار و دمای بالا
مقاومت عالی در برابر سیالات خورنده
قابلیت تعمیر و نگهداری آسان در مدل‌های سه‌تکه
توجه به جنس استیل (304 یا 316) متناسب با محیط کار
انتخاب نوع اتصال (دنده‌ای، فلنجی یا جوشی) بر اساس فشار و سایز لوله
بررسی استاندارد تولید برای اطمینان از کیفیت
مقایسه قیمت و برندهای معتبر (ایرانی، چینی، اروپایی)
توجه به شرایط پروژه: فشار، دما و نوع سیال
شیر برنجی ارزان‌تر است اما مقاومت و طول عمر کمتری دارد. شیر گازی استیل برای محیط‌های خورنده و فشار بالا انتخاب مطمئن‌تری است.
اگر محیط شما خورنده و اسیدی است یا با آب دریا و کلر سر و کار دارید، استیل 316 بهترین گزینه است. در غیر این صورت، استیل 304 اقتصادی‌تر و رایج‌تر است.
بله، این شیر علاوه بر گاز، برای آب، بخار و حتی مایعات شیمیایی نیز قابل استفاده است.
قیمت بر اساس سایز، آلیاژ، نوع اتصال و برند متفاوت است. معمولاً شیرهای 316 و فلنجی قیمت بالاتری نسبت به مدل‌های 304 و دنده‌ای دارند.
بله، به‌ویژه مدل‌های سه‌تکه به‌راحتی باز و سرویس می‌شوند.
شیر گازی استیل یکی از مهم‌ترین تجهیزات در سیستم‌های انتقال سیال و گاز است که به دلیل مقاومت بالا، ایمنی مناسب و طول عمر زیاد در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. آشنایی با انواع شیر گازی استیل، کاربردها و نکات خرید آن به شما کمک می‌کند انتخابی مطمئن و اقتصادی داشته باشید.